Biegunka jest to stan, gdy chory oddaje w ciągu 24 godzin więcej niż 3 luźne stolce, bądź nawet i stolec, ale zawierający krew, śluz lub ropę (WHO).Za przewlekającą się biegunkę należy uważać sytuację, w której nieprawidłowe wypróżnienia utrzymują się dłużej niż 10 dni. Stolce mogą zawierać składniki świadczące o przewlekłym stanie zapalnym (śluz, ropa, krew) – jednakże bardziej charakterystyczną cechą biegunki przewlekłej jest obecność w wypróżnieniach nadmiernej ilości produktu źle wchłoniętego.
Etiologia: Czynniki zewnętrzne
- Przewlekłe zakażenia bakteryjne: z grupy Salmonella, Klebsiella, czerwonka bakteryjna (Shigella sonneil) zakażenie pałeczką Yersinia.
- Inwazje pasożytnicze: Lamblioza
- Infekcje wirusowe: Rotawirus niszczący nabłonek dwunastnicy, podobna reakcja po szczepieniu przeciw polio.
- Wpływ czynników jatrogennych: stosowana antybiotykoterapia – neomycyna stosowana doustnie, ampicylina, tetracykliny.
- Nietolerancje pokarmowe: celiakia, białka mleka krowiego, nietolerancja laktozy (biegunka fermantacyjna)
- Wtórne enzymopatie: kwskiorkor, brak białek w przewlekłych zaburzeniach odżywiania.
Czynniki zależne od nieprawidłowości ustroju:
- Wady dziedziczne lub wrodzone przewodu pokarmowego: nieprawidłowości anatomiczne: skręt żołądka, marskość torbielowata trzustki w następstwie mukowiscydozy, wrodzona niedrożność dróg żółciowych, atrezja dwunastnicy, wady funkcji komórek (nieprawidłowe wydzielanie śluzu w mukowiscydozie, nadmierna przepuszczalność błony komórkowej w celiakii), wady szlaków metabolicznych (zaburzenia transportu glukozy i galaktozy, tłuszczy, aminokwasów, sodu , cynku, magnezu, chloru) enzymopatie jelitowe(brak lipazy, amylazy, laktazy sacharazy i maltazy).
- Zaburzenia regulacji nerwowej, bądź hormonalnej (nowotwór produkujący VIP – zespół wodnistej biegunki)
- Nieprawidłowe reakcje odpornościowe np. colitis ulcerosa
- Nieprawidłowy sposób karmienia: przekarmianie, długotrwałe diety niedoborowe np. dieta beztłuszczowa, dieta bezbiałkowa u dzieci ze skazą wysiękową
Najczęstsze choroby biegunkowe przewlekłe:
- Martwicze zapalenie jelit u noworodków
- Biegunka przedłużająca się (diarrhea protracta)
- Wrodzona biegunka chlorowa – ciężka wada wrodzona warunkująca nadmierną utratę chloru poprzez nabłonek jelitowy i nerkowy co w następstwie powoduje hipernatremię i alkalozę uszkadzające CUN
- Niewydolność trzustki w mukowiscydozie brak trawienia tłuszczy należy substytucyjnie stosować preparaty trzustki z dodatkiem tłuszczy nienasyconych
- Biegunki fermantacyjne – deficyt laktazy, sacharazy. Wzdęcia biegunki z obfitą pianą.
- Alergia na białka mleka krowiego: Objawy skórne, płucne, wymioty, wzdęcia, niepokój, niechęć do przyjmowania posiłków mlecznych. Wtórne objawy niedokrwistości z cechami niedoboru żelaza, hipoalbuminemia z obrzękami, zaburzenia złego wchłaniania.
- Wtórne zespoły złego wchłaniania: infekcje, alergie na białko, leczenie antybiotykami, cytostatykami.
- Celiakia: zanik śluzówki górnych partii jelita cienkiego spowodowany działaniem glutenów (gliadyny) , defekt błony komórkowej enterocytów warunkujących ich zwiększoną przepuszczalność w stosunku do glutenów (pszenica, żyto, jęczmień, owies). Obraz kliniczny to występowanie obfitych, niestrawionych, półpłynnych stolców, zawierających dużo tłuszczy, zahamowanie przyrostu masy ciała i wzrostu, duży obwisły brzuch, zmiana usposobienia dziecka (encephalopatia glutenozależna)
Leczenie:
- Przyczynowe polegające na zwalczeniu czynnika infekcyjnego, zwalczaniu zarobaczenia, wyeliminowaniu z diety czynnika szkodliwego
- Leczenie dietetyczne
- Leczenie substytucyjne
- Leczenie bodźcujące
- Leczenie chirurgiczne
